پیشرفتهای چشمگیردرحوزه جراحی پیوندکلیه درسالهای اخیر،تاحد زیادی مرهون توسعه وبهکارگیری داروهای پیشرفته سرکوبکننده ایمنی است. این داروها کلیدیترین نقش را ایفا میکنند زیرا با جلوگیری از واکنش بدن میزبان علیه عضو خارجی، بقای کلیه پیوندی را تضمین می کنند.
در تمام کشورهای جهان، چالش اصلی تأمین کافی منابع پیوند برای افرادی است که در فهرست انتظار قرار دارند. این انتظار یک عامل خطر بهشمار میرود و افراد ممکن است در طول این دوره با تشدید بیماری مواجه شده، حتی فوت کنند.
یکی از اهداف محوری برنامههای پیوند در ایران، به حداقل رساندن این زمان انتظار است. در حال حاضر ایران با اتکا به دو استراتژی کلیدی، توانسته فهرست انتظار را در مقایسه با کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکایی کوتاه تر کند. توسعه اهدای کلیه از افراد زنده و بهرهگیری حداکثری از افرادی که دچار مرگ مغزی شدهاند، دو منبع مشخص برای انجام جراحی پیوند کلیه به افراد نیازمند کلیه است.
درروش توسعه اهدایکلیه ازافراد زنده،علاوهبر اهدای سنتی ازخویشاوندان، ایران بانظارت دقیق سازمان امور بیماریهای خاص، پروتکلهای پذیرش اهداکنندگان زنده غیرخویشاوند را نیز انجام میدهد که این امر موجب افزایش چشمگیر تعداد اهداکنندگان شده است.
از طرف دیگر، تلاشهای مستمر برای افزایش فرهنگسازی و تشویق به اهدای عضو از فرد دچار مرگ مغزی، در کنار مدیریت متمرکز، باعث شده است که درصد بسیار بالایی از پیوندهای انجام شده در کشور، اکنون از این منبع تأمین شود.
فرآیند تخصیص کلیه به بیماران در ایران براساس عدالت و فوریت پزشکی تعریف شده است. در زمینه اهدای کلیه توسط فرد زنده، پروتکلهای تعریفشده میان اهداکننده و گیرنده توسط نهادهای مسئول تنظیم میشود. در مورد اهدای مرگ مغزی، این تخصیص تحت نظارت مستقیم وزارت بهداشت و براساس فهرست مرکزی انجام میگیرد.
به این ترتیب بیمارستانهای پیوند، کاندیداهای اورژانسی رامعرفی کرده وپس ازانجام آزمایشهای بافتی دقیق،کلیه به فردی با بالاترین اولویت و بیشترین سازگاری اهدا میشود.این دقت در تخصیص،به طورطبیعی منجربه نتایج پیوند بهتر میشود؛ زیرا هرچه زمان دیالیز قبل از پیوند کمتر باشد، کیفیت پیوند موفقتر خواهد بود.
لازم به یادآوری است که ایران در زمینه تکنیکهای جراحی نیز همگام با پیشرفتهترین مراکز دنیا حرکت کرده است. به عنوان مثال، مرکز پیوند بیمارستان دکتر لبافینژاد در این زمینه پیشگام است؛ چنانکه در استفاده از روش لاپاراسکوپی یا همان جراحی حداقل تهاجمی، برای برداشت کلیه از فرد اهداکننده، شهرت جهانی دارد.
این روش نوین در مقابل عمل جراحی باز قدیمی، با کاهش درد، کوچکتربودن برشها وبه حداقل رساندن مشکلات جسمی برای اهداکننده،به یک استاندارد درمراکز ترازاول کشورتبدیل شدهاست.همچنیننوآوریهاییدرتکنیکهای مینیلاپاراسکوپی و تکنیکهای جراحی مورد استفاده در پیوند کلیه در ایران، در مجلات بینالمللی منتشر شده است.
این بهروز بودن تکنیکهای عملیاتی، جایگاه ایران را از لحاظ فنی در کنار کشورهای پیشرو منطقه و جهان قرار داده است و تفاوت فاحشی با استانداردهای جهانی مشاهده نمیشود.